Cảm nhận vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang là đề văn được rất nhiều thầy cô lựa lựa chọn cho những em học sinh rèn luyện. Vì vậy, THPT Kiến Thụy đã tổng hợp và soạn hướng dẫn chi tiết để những em có thể tự xây dựng lên bài văn cho riêng mình bao gồm dàn ý bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang
, một số bài văn mẫu hay.
Hướng dẫn làm văn cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài Tràng giang
Đề bài: Cảm nhận vẻ đẹp bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang (Huy Cận).
1. tìm hiểu đề
– Yêu cầu: nêu cảm nhận về bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang.
– Phạm vi tư liệu, dẫn chứng : từ ngữ, chi tiết tiêu biểu trong bài thơ Tràng giang của Huy Cận.
– Phương pháp lập luận chính: tìm hiểu, cảm nhận.
2. Hệ thống luận điểm
– Luận điểm 1: Bức tranh thiên nhiên về trời rộng sông dài
+ Bức tranh sông nước buồn vắng
+ Bức tranh cồn bãi hoang vắng
– Luận điểm 2: Bức tranh tâm trạng.
3. Lập dàn ý chi tiết
a. Mở bài
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
+ Xuất hiện vào giai đoạn toàn thịnh của thơ Mới, Huy Cận (1919 – 2005), quê ở Hương Sơn – Hà Tĩnh, là một trong những thi sĩ có công đưa phong trào này lên tới đỉnh cao. Ở độ chín nhất, phong cách thơ Huy Cận có sự phối hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố cổ điển nhất là cổ điển Đường thi với yếu tố thơ Mới, cụ thể hơn là sự hòa hợp giữa nỗi sầu vũ trụ và thế nhân từng tràn đầy trong thơ Đường với nỗi đơn chiếc của cái “tôi” tư nhân, cá thể trong thơ Mới tạo nên nỗi sầu vạn kỉ.
+ Bài thơ Tràng giang sáng tác năm 1939, in trong tập Lửa thiêng là bài thơ tiêu biểu và nổi tiếng nhất của Huy Cận trước cách mệnh tháng Tám được xếp vào hàng tuyệt bút.
b) Thân bài
* Bức tranh thiên nhiên về trời rộng sông dài trong Tràng giang
+) Khổ 1: Bức tranh sông nước buồn vắng
– Câu thơ mở đầu đã mở ra một không gian sóng nước mênh mông:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
– Trên bức tranh sông nước ấy hiện lên một hình ảnh thân thuộc:
Con thuyền xuôi mái nước song song
+ Sự xuất hiện của con thuyền trong thơ văn xưa nay thường chỉ sự lênh đênh trôi dạt.
+ Ở đây ngoài ý nghĩa ước lệ ấy, con thuyền hiện lên giữa sông nước mênh mang còn gợi ra sự bé nhỏ, đơn độc, lẻ loi.
+ Con thuyền ấy lại đang ở trạng thái “xuôi mái”, tức là còn có thêm tính chất thụ động, phó mặc cho dòng nước đẩy đưa…
– tới câu thơ thứ ba, thi sĩ tiếp tục những nét vẽ về thuyền và nước nhưng lại đặt trong sự chia lìa:
“Thuyền về nước lại sầu trăm ngả”
– Giữa dòng tràng giang cổ điển mang phong vị Đường thi, thi sĩ đã thả xuống một hình ảnh “sống sít” của hiện thực (chữ sử dụng của Xuân Diệu) ở câu cuối cùng:
Củi một cành khổ lạc mấy dòng
+ Hình ảnh cành củi khô nhỏ bé được tác giả đặt vào một thế tương phản mạnh mẽ, lạc giữa mấy dòng.
-> Hình ảnh cành củi khô nhỏ bé được tác giả đặt vào một thế tương phản mạnh mẽ, lạc giữa mấy dòng nước mênh mang vô tận đã càng nhấn mạnh sự vô định, lạc lõng, trật hết sức tội nghiệp.
+) Khổ 2: Bức tranh cồn bãi hoang vắng
– Trên nền không gian dòng sông dài rộng không cùng và cổ kính lâu đời, nổi trội lên hình ảnh của cồn bãi:
Lơ thơ cồn nhỏ gió hiu quạnh
+ Từ láy “lơ thơ” được đảo lên đầu câu nhấn mạnh sự thưa thớt, khiến cồn cát vốn đã nhỏ càng trở nên trống vắng giữa mênh mang sông nước.
+ Từ láy “hiu quạnh” gợi ra hình ảnh của ngọn gió lạnh vắng, hiu hắt.
– thi sĩ không chỉ cảm nhận Tràng giang bằng thị giác mà còn cảm nhận bằng thính giác:
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
+ Âm thanh của tiếng chợ chiều dù là tín hiệu của sự sống con người nhưng lại vào lúc đã vãn, gợi ra sự tàn tạ, chứa chất nỗi buồn.
+ Âm thanh ấy lại vẳng tới từ một không gian rất xa, càng trở nên nhỏ nhoi và buồn vắng, gọi cảm giác đây là chốn bị xem nhẹ trên trái đất này.
– tới hai câu thơ cuối, cái nhìn của Huy Cận còn bao quát một phạm vi không gian từ cao tới thấp, từ sắp tới xa:
“Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu”
+ Hai cặp tiểu đối “nắng xuống – trời lên”, “sông dài – trời rộng” đã tạo nên một bức tranh không gian ba chiều rất đặc sắc.
+ Xuất thần nhất là cụm từ “sâu chót vót”.
=> Giữa không gian vũ trụ mênh mang không cùng, nổi trội lên hình ảnh “bến cô liêu” nhỏ bé, lạc lõng tới tội nghiệp.
* Bức tranh tâm trạng trong Tràng giang
(Bức tranh thiên nhiên và bức tranh tâm trạng trong Tràng giang được lồng vào nhau, hòa quyện với nhau. Vì vậy khi nêu cảm nhận bức tranh thiên nhiên không thể bỏ qua bức tranh tâm trạng của tác giả, tuy nhiên những em học sinh nên điều chỉnh dung lượng của phần cảm nhận này vừa phải cho thích hợp với đề bài.)
+) Khổ 1:
– Ngay từ câu thơ mở đầu, dòng tràng giang hiện lên vừa là một hình ảnh ngoại giới vừa là một hình ảnh tâm giới, mang nặng nỗi niềm của thi nhân “buồn điệp điệp”.
+ “Buồn điệp điệp” là nỗi buồn nhẹ nhõm nhưng trùng trùng lớp lớp, triền miên, dằng dai
+ Nỗi buồn ấy đang trải ra cùng với không gian sông nước mênh mang…
– Sự xuất hiện của con thuyền phần nào gợi lên nét tâm lí chán trường của tác giả, của tầng lớp thanh niên tiểu tư sản trong hoàn cảnh quốc gia…
– Hình ảnh thuyền nước chia lìa làm cho nỗi buồn trong lòng người tiếp tục lan tỏa rộng thêm và lặn xuống ở chiều sâu “sầu trăm ngả”.
– Hình ảnh cành củi khô phải chăng là một ẩn dụ cho những kiếp người nhỏ bé, trật giữa sự mênh mông của dòng đời.
+) Khổ 2:
– 2 câu đầu là hình ảnh cồn bãi hoàn toàn vắng vẻ, trong cảm giác trống vắng, thi nhân đã quyết tâm đi tìm tín hiệu của sự sống con người, của tương đối ấm tình người nhưng sự hiện hữu ấy quá nhỏ bé và mờ nhạt nên thi sĩ càng thêm thấm thía sự đơn chiếc tới cùng cực.
– 2 câu cuối lại nổi trội hình ảnh của “bến cô liêu” bé nhỏ và lạc lõng giữa sông dài, trời rộng đang mở ra không cùng, đó phải chăng chính là bóng vía, là nỗi niềm của chính Huy Cận.
* Tổng hợp đánh giá
– trị giá nội dung:
+ Bài thơ đã khắc họa bức tranh mênh mông vô hạn và quạnh hiu hoang vắng. Từ thiên nhiên ấy đã làm nổi trội hình ảnh cái tôi là một lữ thứ trật, đơn chiếc với nỗi buồn vô tận trước trời nước – biểu hiện của nỗi lòng yêu nước thầm kín thiết tha trong hoàn cảnh quốc gia mất chủ quyền.
– Đặc sắc nghệ thuật:
+ Sự phối hợp hài hòa giữa màu sắc cổ điển và hiện đại.
+ văn pháp tả cảnh giàu tính tạo hình
+ Hệ thống từ láy giàu trị giá biểu cảm
+ Nghệ thuật đối, nghi vấn tu từ,…
+ Cách ngắt nhịp 2/2/3
c) Kết luận
– Khẳng định lại vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên trong bài Tràng giang.
– Nêu cảm nhận của em về bức tranh ấy.
4. Sơ đồ tư duy cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong Tràng giang
Với dàn ý bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang chi tiết được THPT Kiến Thụy sưu tầm ở trên, phối hợp cùng với tri thức phần soạn bài Tràng giang, những em sẽ tự viết được những bài văn cảm nhận về thiên nhiên trong thơ của Huy Cận, cũng giống như việc cảm nhận những bức tranh thiên nhiên đẹp, nên thơ trong những bài thơ khác:
- tìm hiểu bức tranh thiên nhiên trong Đây thôn Vĩ Dạ
- Bức tranh thiên nhiên và con người trong bài thơ Chiều tối
Thêm vào đó, THPT Kiến Thụy cũng tổng hợp những bài văn mẫu đề bài cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang của những thầy cô, những bạn học sinh trên mọi miền Tổ quốc để những em có thể tham khảo cách triển khai những ý văn và sử dụng từ ngữ trong bài văn cảm nhận thật thích hợp.
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Văn mẫu cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang
Cảm nhận bức tranh thiên nhiên Tràng giang bài số 1:
Tràng giang là bài thơ hay nói về thiên nhiên của dòng sông Trường Giang, dưới con mắt của thi sĩ nó trở nên vô cùng thơ mộng và đầy tinh tế. Dưới cái nhìn đầy gợi cảm và phong phú, bài thơ đã có sự phối hợp mạnh mẽ giữa những yếu tố kì ảo và thơ mộng trữ tình, để có thể có được một bức tranh thiên nhiên đẹp hùng vĩ.
Mở đầu bài thơ tác giả đã thể hiện hình ảnh sóng gợn trên con sông Trường Giang dài mà mang một nỗi buồn man mác, ở đây tác giả cũng đang thể hiện đúng dòng tâm trạng của mình, trước quang cảnh thiên nhiên rộng mênh mang, con người như đang trôi chảy theo nhịp sống, cũng tấp nập và cũng vô cùng dịu dàng, trước một quang cảnh thiên nhiên, tươi tỉnh và cũng vô cùng thơ mộng:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
Hình ảnh của con sóng đang gợn, đó là dòng tâm trạng của con người cũng đang chảy trôi, lăn tăn trên dòng nước, ở đó con người như đang hòa nhập và tạo nên nhiều quang cảnh trữ tình, dòng nước trôi miên man, con người cũng đang hòa nhập trên dòng sông, với những xúc cảm buồn man mác, con người ở đây cũng phải hòa mình vào dòng xúc cảm đang chảy của thiên nhiên trữ tình. Hình ảnh con thuyền tự trôi theo dòng nước, cứ xuôi mái, ở đây nhường nhịn như không có người lái đò, nó tự trôi chảy, ở đây thiên nhiên cũng giống như tâm trạng của con người, cũng đang lững lờ trôi mà không có một bờ vô định nào, cuộc sống cũng đang chảy trôi theo những dòng xúc cảm hỗn dung nhiều cảm giác của con người.
Ở đây trong không gian mênh mông rộng lớn đó, nhường nhịn như sóng, và dòng nước đang làm bạn với con thuyền, nhưng khi thuyền mà về thì dòng nước cũng mang những nỗi buồn man mác, cách xây dựng giải pháp nhân hóa ở đây được thể hiện một cách có ý nghĩa nhất. Tác giả thổi hồn mình vào sự vật, làm cho nó trở nên có hồn hơn, con người cũng đang chảy trôi theo dòng nước, nỗi buồn của nước giống như nỗi buồn của con thuyền, ở đó con người đang phải lênh đênh, vô định, trước một khoảng không gian mênh mông. Con thuyền ở đây nó được thể hiện trong xúc cảm của con người, nó vô định, dạt dào và mang nhiều cảm giác mới mẻ, ở đó con người được sống những giây phút hạnh phúc nhất khi đang hòa mình vào thiên nhiên mặc dù con người đang phải trải qua những giây phút trống vắng trong tâm hồn.
Ở đây giải pháp đảo ngữ cũng được sử dụng hết sức tinh tế, tác giả không viết là củi khô mà lại viết “củi một cành khô”, ở đây giải pháp đảo ngữ làm tăng thêm độ mênh mang, dào dạt trong xúc cảm của con người, ở đó con người đang dạt dào nhiều xúc cảm, hình ảnh lạc mấy dòng cũng thể hiện được dòng tâm trạng hiu hắt, nó làm lay động trái tim của người đọc bởi tính chất và mức độ thể hiện ở đó, cách thể hiện đầy tinh tế, nó làm gia tăng thêm xúc cảm và trị giá trong tác phẩm, mỗi lời thơ đều được cảm nhận bằng những tính chất và mức độ khác nhau, chính vì vậy cuộc sống của con người cũng đang rơi vào những bờ lạc lõng, tâm trạng của thi sĩ cũng mang nhiều xúc cảm bởi nó có hồn và chứa chan nhiều trị giá sống:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió hiu quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, chiều lên sâu chót vót
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”
Hình ảnh dài và rộng của dòng sông cũng được thể hiện một cách sâu sắc và có rất nhiều ý nghĩa nhất, dòng sông mênh mang chứa chan bao nhiêu xúc cảm của thi sĩ, trước con mắt của tác giả dòng sông đang trôi dạt theo nhiều xúc cảm và nó cũng trở nên trữ tình:
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”
Hình ảnh của bèo dạt thể hiện được sự trôi nổi, không có bờ tới, và rồi sự mênh mông đó cũng thể hiện xúc cảm của con người đang hòa mình vào dòng tâm trạng và xúc cảm của con người, bờ xanh thể hiện một cảnh vật thiên nhiên tươi tỉnh, nó cũng thể hiện một dòng tâm trạng xa xôi và hiu hắt của con người:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”
Hình ảnh của núi bạc, của những cánh chim nghiêng đang sà vào bóng chiều xa, với những hình ảnh đó tác giả đang có xúc cảm với hình ảnh của nhớ dòng sông và nhớ quê hương, hình ảnh đó gợi lại cho con người nhiều xúc cảm.
Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang như vẽ ra trước mắt người đọc một quang cảnh thiên nhiên, và dòng sông rộng mênh mang, trong đó tâm hồn con người cũng đang dạt dào trước nỗi nhớ quê hương.
Cảm nhận bức tranh thiên nhiên Tràng giang bài số 2:
Huy Cận một trong những thi sĩ nổi trội nhất trong phong trào Thơ Mới. Tập thơ đầu tay của ông là Lửa thiêng đã ghi những dấu ấn sâu đậm trong lòng người đọc. nổi trội nhất trong tập thơ ấy ta không thể không nhắc tới Tràng giang. Tác phẩm không chỉ là nỗi niềm đơn chiếc khắc khoải của nhân vật trữ tình mà dưới ngòi bút tài hoa của Huy Cận một thiên nhiên thật đẹp, thật buồn cũng hiện lên vô cùng ấn tượng, rõ nét.
Tác phẩm được gợi cảm hứng từ những con sông rộng lớn, mênh mông của quốc gia. Đọc Tràng giang người ta cố công tìm kiến hình ảnh một con sông cụ thể lẩn khuất sau những câu chữ của Huy Cận. Nhưng tuyệt nhiên không thể xác định được nó là con sông nào, ở đâu. Bởi con sông ấy ta có thể bắt gặp ở bất cứ đâu trên quốc gia Việt Nam này, đó là con sông quê hương, con sông thương nhớ. Nhan đề bài thơ là Tràng giang, tức những con sông dài, sông lớn, tương tự không gian mênh mông sông nước chính là nơi khơi nguồn cảm hứng thi ca trong lòng Huy Cận.
Vẻ đẹp của bức tranh thiên nhiên trong Tràng giang là tuyệt tác, đượm buồn và thẫm đẫm nỗi đơn chiếc. Mở đầu bài thơ là bức tranh thiên nhiên mang những nét cổ điển đặc trưng:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng
quang cảnh mênh mông trời nước tiếp nối nhau mở ra, những con sóng nhỏ lăn tăn tiếp nối xô vào bờ, không gian mở được mở rộng với từ láy “điệp điệp”. Trên mặt sông rộng mênh mông ấy con thuyền xuất hiện thật nhỏ bé, đơn độc, phối hợp với những cành củi khô trôi lặng lờ giữa dòng sông, khiến cho quang cảnh thiên nhiên lại càng trở nên buồn bã, hiu quạnh hơn.
Sang tới khổ thơ thứ hai, điểm nhìn của Huy Cận đã có sự dịch chuyển, thi sĩ hướng mắt ra xa hơn và trước mắt ông là “Lơ thơ cồn nhỏ gió hiu quạnh/ Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều/ Nắng xuống trời lên sâu chót vót/ Sông dài trời rộng bến cô liêu”. Vẫn là sông nước đó thôi, nhưng tâm hồn thi sĩ đang quyết tâm tìm kiếm trong không gian ước chừng kia một tẹo tương đối thở của sự sống ở nơi cồn nhỏ, ở tiếng chợ xa xa. Nhưng vẳng lại chỉ là sự nín thinh của vạn vật. Khổ thơ sử dụng hàng loạt những từ chỉ cái bé nhỏ: lơ thơ, cồn nhỏ phối hợp với những từ hiu quạnh, cô liêu gợi nên hồn cốt sự vật đã làm nổi trội bức tranh phong cảnh buồn bã. Đọc câu thơ ta bất giác nhớ tới Chinh phụ ngâm:
“Non kì quạnh quẽ trăng treo
Bến thì gió thổi hiu quạnh mấy gò”.
Tuy thời thế thay đổi, tuy cách nhau cả trăm năm, nhưng cảnh ấy, tình ầy vẫn không hề thay đổi. Vẫn là sự hiu quạnh, vắng vẻ tới nao lòng của tạo vật. Thiên nhiên đó còn có sự tĩnh lặng tới tuyệt đối, âm thanh chợ xa hư thực thực hư khó lòng có thể xác định nổi. nếu như âm thanh đó là thực thì có nhẽ không gian đã phải yên ắng biết chừng nào, con người mới có thể nghe được tương tự. Rời tầm mắt, Huy Cận vận chuyển lên cao, trời đất mênh mông, “sâu chót vót” càng khiến con người đơn chiếc, lạc lõng hơn. Bức tranh thiên nhiên mở rộng cả ba chiều: chiều rộng, chiều cao và chiều sâu tới vô cùng. Những sự vật vận động trái chiều nhau nắng xuống trời lên khiến không gian càng được mở rộng hơn nữa. Sử dụng từ “sâu chót vót” là một từ rất lạ, không phải là cao mà là sâu đã nhấn mạnh cái sâu không cùng của cảnh vật, màu xanh ngút nghìn của bầu trời khiến có cái gì đó rờn rợn ở trong lòng.
Bức tranh đơn chiếc, hiu quạnh tiếp tục được bổ sung ở khổ thơ thứ ba:
Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng
Những cánh bèo mặt nước lặng lờ trôi trên dòng sông mênh mông rộng lớn, với những bờ xanh lặng lẽ tiếp bãi vàng. Sự quạnh hiu qua mỗi khổ thư lại càng rõ nét hơn. Đây không chỉ đơn thuần là sự cô quạnh của quang cảnh mà nó còn là sự đơn chiếc trong chính tâm hồn người thi sĩ. Nguyễn Du đã từng đúc kết: “Cảnh nào cảnh chẳng đeo sầu/ Người buồn cảnh có vui đâu bao giờ” cũng chính là vì lẽ đó. Cái nhìn của tâm trạng đã tác động, đã thấm dần sang cảnh vật, khiến cho mọi vật trở nên ước chừng, đơn chiếc như chính thân phận của người thi sĩ. Không gian thiên nhiên đó chính là không gian tâm trạng của nhân vật trữ tình.
Khổ thơ cuối bài thơ đã mở ra một bức tranh khác, hùng vĩ, tráng lệ:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
những lớp mây chồng xếp lên nhau thành từng tầng, từng bậc, đùn lên thành những núi mây bạc trắng xóa. Hòa cùng cái ráng chiều đỏ của hoàng hôn làm cho bức tranh diễm lệ, kì vĩ hơn bao giờ hết. Tương phản với sự hùng vĩ của thiên nhiên là cánh chim đơn chiếc, bé nhỏ tới đáng thương, tội nghiệp. Nhìn quang cảnh ấy lòng ông cũng không thôi nhớ về quê nhà: “Lòng quê dợn dợn vời con nước/ Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”.
Bức tranh thiên nhiên trong thơ Huy Cận đẹp mà thấm đẫm nỗi buồn, đó là nỗi buồn thê lương khắc khoải. Dù cuối bức tranh ấy có xuất hiện sự kì vĩ, mĩ lệ, nhưng chỉ là trong thoáng chốc, ngưng đọng ở bài thơ vẫn là nỗi đơn chiếc, lạc lõng thấm đầy trong từng cảnh vật.
Bài thơ Tràng giang là một bức tranh thiên nhiên đẹp đẽ, xinh xẻo mà cũng thật độc đáo trong thơ ca Việt Nam. Đằng sau bức tranh ấy là nỗi nhớ quê hương khắc khoải, là tình yêu nước sâu đậm mà kín đáo của Huy Cận dành cho non sông, quốc gia.
Cảm nhận bức tranh thiên nhiên Tràng giang bài số 3:
Chẳng biết tự bao giờ, thiên nhiên trở thành nguồn cảm hứng vô tận của thi ca. Thời đại nào cũng vậy, thiên nhiên luôn gợi nên nhiều xúc cảm trong lòng thi nhân. Thơ mới những năm 1930 đã coi thiên nhiên là một đề tài không thể thiếu. Những Xuân Diệu, Hàn Mặc Tử, Nguyễn Bính,… đã mang tới những bức tranh thiên nhiên đẹp trong thơ. Và không thể không nhắc tới Huy Cận – một gương mặt xuất sắc, tiêu biểu của phong trào thơ mới. Tuy thơ ông luôn chất chứa sâu nặng nỗi buồn nhân thế nhưng vẫn khiến người đọc nao lòng trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Điều đó được thể hiện rõ nét qua bài thơ Tràng giang – một sáng tác in trong tập Lửa thiêng (1940).
Thiên nhiên trong Tràng giang được gợi cảm hứng từ một con sông rộng lớn, mênh mông vào buổi chiều mùa thu 1939 khi tác giả đạp xe ngắm cảnh. Dù đó là con sông Hồng nhưng thi sĩ không gọi đích danh tên, mà gọi là “tràng giang” như thể đại diện cho bất cứ con sông nào của quê hương quốc gia. Bởi vậy mà mọi cảnh vật đều thu hút vào tầm mắt của thi nhân, dẫu đẹp, dẫu buồn nhưng vẫn chất chứa những tình cảm thầm kín. Bức tranh thiên nhiên vì vậy được hiện lên qua không gian của trời nước mông mênh, mênh mang tới rợn ngợp cõi lòng thi nhân.
Trước hết, Tràng giang mở ra một bức tranh thiên nhiên đẹp, bàng bạc một nét đẹp thượng cổ. Vẫn là đề tài thân thuộc, những thi liệu và văn pháp nghệ thuật vốn có trong thơ cổ, Huy Cận đã vẽ nên trên nền trời mây, sông nước mênh mông vô cùng, vô tận những sự vật nhỏ bé, đặc trưng. có nhẽ điều khiến người đọc ấn tượng trong bài thơ là những hình ảnh như sóng gợn, thuyền trôi, gió hiu quạnh, bến cô liêu, bèo dạt, mây cao, núi bạc, chim nghiêng… gợi nên cái hồn thiên nhiên của thơ ca cả nghìn năm trước. Quả thực, nếu như cứ nhìn người ta vẫn ngỡ đó là không gian của cảnh đẹp tiêu sơ, vắng lặng vốn thấy trong thơ Đường. Mà có nhẽ nét thượng cổ nhất trong bài thơ phải kể tới hình ảnh chim nghiêng cánh nhỏ ở khổ cuối cùng. Nó gợi lên cảnh sắc rất thơ. Cánh chim chở trời chiều, chở vong linh của vũ trụ reo rắc xuống trần gian.
Nhưng tác giả của Lửa thiêng lại tìm kiếm những sự vật mới, khiến bức tranh thiên nhiên mang tương đối thở hiện đại. có nhẽ chưa bao giờ người ta bắt gặp trong thơ trước đó những thứ đời thường, bình dị, mộc mạc, không hề ước lệ tượng trưng như Củi một cành khô lạc mấy dòng. Sắc thái của quang cảnh thiên nhiên bỗng trở nên đặc biệt hơn bao giờ hết, khi thi nhân bỗng nhìn thấy một sự vật đã khô kiệt, mất hết sức sống, đang trôi nổi, lênh đênh trên dòng nước. Chưa bàn tới ý nghĩa tâm tư mà thi sĩ gửi gắm, chỉ thấy chi tiết này đã phác họa thêm cho bức tranh tràng giang cái nét đẹp rất riêng. Thiên nhiên đẹp chưa chắc đã là những gì mơn mởn sức sống, chính cái khô kiệt của cành củi trên dòng sông càng làm cho cảnh vật có nét đẹp cuốn hút của nó. Thậm chí ngay cả cái cách nhìn hàng bèo của tác giả cũng gợi lên cảm giác về một quang cảnh thiên nhiên không phải bằng những nét vẽ cầu kì.
Và không thể phủ nhận nét đẹp bao trùm của thiên nhiên trong Tràng giang không phải là những khoảnh khắc giao mùa trong cái nhìn say đắm của Xuân Diệu, không có nét đặc trưng riêng có của một vùng quê xứ Huế như trong thơ Hàn Mặc Tử, mà đẹp theo những góc độ khác nhau của không gian. Điều hấp dẫn người đọc chính là thi sĩ đã mở nó rộng ra ở mọi chiều mà ngay từ nhan đề “Tràng giang” hay lời đề từ “Bâng khuâng trời rộng nhớ sông dài”, thiên nhiên được nhìn theo cái biên độ vô cùng, vô tận của nó. Suốt cả bài thơ, độ lớn không giới hạn ấy, còn được gọi là không gian vũ trụ đã làm nền cảnh để bức tranh tràng giang mang một nét đẹp đặc trưng, riêng có mà không bài thơ nào có được.
Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu
Chỉ riêng câu thơ này đã tạo nên những chiều kích hết tầm của không gian ở cả ba chiều. quang cảnh thiên nhiên được đo bởi khoảng cách ngược chiều trong độ sâu của nắng, độ cao rộng của trời và độ dài của sông. Thực ra chỉ cần những thứ nhỏ bé mà thi sĩ nhìn thấy trong quang cảnh ấy cũng đủ để nói lên sự rộng lớn của quang cảnh giống như thơ xưa. Nhưng nhường nhịn sự cảm thức bị sợ hãi bởi không gian trong hồn thơ Huy Cận đã khiến ông phác họa nên những nét vẽ rộng hơn, mênh mông hơn. Chính vì vậy trong con mắt của thi nhân đâu đâu cũng là thiên nhiên: lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng hay:
Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa.
Thiên nhiên bỗng mang những nét hùng vĩ, tráng lệ mà chẳng cần tới những núi non trùng điệp, chỉ cần mọi thứ được khuếch đại hết tầm theo mọi chiều của không gian như trong bài thơ này. Nét thơ mộng trong quang cảnh vì vậy cũng dần dần được mở ra.
Tuy nhiên cái vắng lặng, hoang vu, im lìm tới hiu hắt cũng là một nét đẹp riêng trong quang cảnh thiên mà Tràng giang thể hiện được. Có thể thấy phông nền chủ đạo của thiên nhiên trong bài thơ là sự rộng lớn, mênh mông của sông nước, mây trời, nhưng cái cảm giác tĩnh lặng mới chính là cái hồn cốt tạo nên nét đẹp của bức tranh này. có nhẽ chưa bao giờ người ta thấy một không gian nào lớn như Tràng giang, nhưng cũng chưa bao giờ thấy không gian rộng lớn nào mà lại yên ắng, quạnh hiu như thế. Sóng dẫu nhiều cũng chỉ gợn trên mặt nước mênh mông. Thuyền những tưởng gieo sự sống nhưng lại buông trôi, lững lờ như chẳng liên quan gì tới nước. Những cồn nhỏ gió hiu quạnh, bến cô liêu càng tô đậm sự yên ắng. Và ngay cả âm thanh làng xa vãn chợ chiều có thực sự phảng phất đâu đây cũng không làm cho quang cảnh thêm phần sống động. Chính cái mênh mông không cầu, không đò của một dòng sông như thế cũng là một nét đẹp mà thiên nhiên trong bài thơ đã mang lại. Vẫn phải thừa nhận thi sĩ Huy Cận đã sử dụng một hệ thống từ láy gợi cảm giác, nhất là những từ láy nguyên đã làm cho cái không khí vắng vẻ, quạnh hiu trên dòng sông hiển hiện được. những từ như điệp điệp, song song, lơ thơ, hiu quạnh, lặng lẽ, lớp lớp, dợn dợn… cứ tiếp nối nhau từ đầu tới cuối bài thơ đã duy trì cái cảm giác cô quạnh như thế trong quang cảnh thiên nhiên.
Bởi vậy mới nói, thiên nhiên trong Tràng giang hay thiên nhiên trong thơ mới, dẫu đẹp tới đâu nhưng vẫn đượm buồn. Cái nét yên ắng, tách rời nhau trong những sự vật trên của thiên nhiên thực chất được gợi dậy từ hồn buồn trong lòng thi nhân. Huy Cận chở nỗi sầu quá lớn, thậm chí là nỗi sầu của cả một thế hệ nên không gian trong thơ ông cứ nới rộng ra mà lòng người vẫn u uất. Không gian thiên nhiên càng lớn thì con người càng nhỏ bé, đơn chiếc và lạc lõng. Nhưng đằng sau những xúc cảm ấy người ta vẫn nhìn thấy những lắng đọng về tâm sự thầm kín của thi nhân. thi sĩ hẳn phải yêu và gắn bó với mảnh đất quê hương lắm, mới nhìn đâu cũng thấy sợ hãi bởi nỗi buồn. Đứng trên đất quê mình, cảnh đẹp quê mình mà sao đâu đâu cũng thấy vắng lặng, tàn lụi. Nỗi nhớ nhà ở cuối bài thơ vì vậy mới trỗi dậy để xóa nhòa cái cảm giác thiếu thốn ngay khi còn ở trên quê hương.
nếu như nói tới cái đẹp về thiên nhiên trong bài thơ này thì quả thực Tràng giang đã làm được điều ấy. Huy Cận mô tả quang cảnh trên một dòng sông với những gì vốn có, thậm chí cả những thứ quá nhỏ bé, tầm thường. Nhưng dưới con mắt đa sầu, đa cảm của thi nhân, ông đã biến hóa nó thành những hình ảnh đầy chất nghệ thuật. Cái đẹp không phải cứ phải hiện lên qua những cảnh sắc lung linh, mà thỉnh thoảng chỉ cần nó cũng đồng điệu với lòng người thì sự vật có tầm thường thì cũng trở nên đẹp đẽ.
Cảm nhận bức tranh thiên nhiên Tràng giang bài số 4:
Tràng giang là bài thơ hay nói về thiên nhiên của dòng sông, dưới con mắt của thi sĩ nó trở nên vô cùng thơ mộng và đầy tinh tế. Dưới cái nhìn đầy gợi cảm và phong phú, bài thơ đã có sự phối hợp mạnh mẽ giữa những yếu tố kì ảo và thơ mộng trữ tình, để có thể có được một bức tranh thiên nhiên đẹp hùng vĩ.
Mở đầu bài thơ tác giả đã thể hiện hình ảnh sóng gợn trên con sông dài mà mang một nỗi buồn man mác, ở đây tác giả cũng đang thể hiện đúng dòng tâm trạng của mình, trước quang cảnh thiên nhiên rộng mênh mang, con người như đang trôi chảy theo nhịp sống, cũng tấp nập và cũng vô cùng dịu dàng, trước một quang cảnh thiên nhiên, tươi tỉnh và cũng vô cùng thơ mộng:
Sóng gợn tràng giang buồn điệp điệp điệp
Con thuyền xuôi mái nước song song
Thuyền về nước lại sầu trăm ngả
Củi một cành khô lạc mấy dòng.
Hình ảnh của con sóng đang gợn, đó là dòng tâm trạng của con người cũng đang chảy trôi, lăn tăn trên dòng nước, ở đó con người như đang hòa nhập và tạo nên nhiều quang cảnh trữ tình, dòng nước trôi miên man, con người cũng đang hòa nhập trên dòng sông, với những xúc cảm buồn man mác, con người ở đây cũng phải hòa mình vào dòng xúc cảm đang chảy của thiên nhiên trữ tình. Hình ảnh con thuyền tự trôi theo dòng nước, cứ xuôi mái, ở đây nhường nhịn như không có người lái đò, nó tự trôi chảy, ở đây thiên nhiên cũng giống như tâm trạng của con người, cũng đang lững lờ trôi mà không có một bờ vô định nào, cuộc sống cũng đang chảy trôi theo những dòng xúc cảm hỗn dung nhiều cảm giác của con người.
Ở đây trong không gian mênh mông rộng lớn đó, nhường nhịn như sóng, và dòng nước đang làm bạn với con thuyền, nhưng khi thuyền mà về thì dòng nước cũng mang những nỗi buồn man mác, cách xây dựng giải pháp nhân hóa ở đây được thể hiện một cách có ý nghĩa nhất. Tác giả thổi hồn mình vào sự vật, làm cho nó trở nên có hồn hơn, con người cũng đang chảy trôi theo dòng nước, nỗi buồn của nước giống như nỗi buồn của con thuyền, ở đó con người đang phải lênh đênh, vô định, trước một khoảng không gian mênh mông. Con thuyền ở đây nó được thể hiện trong xúc cảm của con người, nó vô định, dạt dào và mang nhiều cảm giác mới mẻ, ở đó con người được sống những giây phút hạnh phúc nhất khi đang hòa mình vào thiên nhiên mặc dù con người đang phải trải qua những giây phút trống vắng trong tâm hồn.
Ở đây giải pháp đảo ngữ cũng được sử dụng hết sức tinh tế, tác giả không viết là củi khô mà lại viết “củi một cành khô”, ở đây giải pháp đảo ngữ làm tăng thêm độ mênh mang, dào dạt trong xúc cảm của con người, ở đó con người đang dạt dào nhiều xúc cảm, hình ảnh lạc mấy dòng cũng thể hiện được dòng tâm trạng hiu hắt, nó làm lay động trái tim của người đọc bởi tính chất và mức độ thể hiện ở đó, cách thể hiện đầy tinh tế, nó làm gia tăng thêm xúc cảm và trị giá trong tác phẩm, mỗi lời thơ đều được cảm nhận bằng những tính chất và mức độ khác nhau, chính vì vậy cuộc sống của con người cũng đang rơi vào những bờ lạc lõng, tâm trạng của thi sĩ cũng mang nhiều xúc cảm bởi nó có hồn và chứa chan nhiều trị giá sống:
“Lơ thơ cồn nhỏ gió hiu quạnh
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều
Nắng xuống, chiều lên sâu chót vót
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu”
Hình ảnh dài và rộng của dòng sông cũng được thể hiện một cách sâu sắc và có rất nhiều ý nghĩa nhất, dòng sông mênh mang chứa chan bao nhiêu xúc cảm của thi sĩ, trước con mắt của tác giả dòng sông đang trôi dạt theo nhiều xúc cảm và nó cũng trở nên trữ tình:
“Bèo dạt về đâu hàng nối hàng
Mênh mông không một chuyến đò ngang
Không cầu gợi chút niềm thân tình
Lặng lẽ bờ xanh tiếp bãi vàng”
Hình ảnh của bèo dạt thể hiện được sự trôi nổi, không có bờ tới, và rồi sự mênh mông đó cũng thể hiện xúc cảm của con người đang hòa mình vào dòng tâm trạng và xúc cảm của con người, bờ xanh thể hiện một cảnh vật thiên nhiên tươi tỉnh, nó cũng thể hiện một dòng tâm trạng xa xôi và hiu hắt của con người:
“Lớp lớp mây cao đùn núi bạc
Chim nghiêng cánh nhỏ: bóng chiều sa
Lòng quê dợn dợn vời con nước
Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà”
Hình ảnh của núi bạc, của những cánh chim nghiêng đang sà vào bóng chiều xa, với những hình ảnh đó tác giả đang có xúc cảm với hình ảnh của nhớ dòng sông và nhớ quê hương, hình ảnh đó gợi lại cho con người nhiều xúc cảm.
Cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang đã đọng lại trong lòng người đọc một quang cảnh thiên nhiên và dòng sông rộng mênh mang, trong đó tâm hồn thi sĩ cũng đang dạt dào một nỗi nhớ quê hương vô tận.
Với những phần nội dung gợi ý cho đề bài Cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang được THPT Kiến Thụy tổng hợp phía trên, hy vọng những em học sinh sẽ có được những bài văn hay và ý nghĩa về tác phẩm thơ mới ấn tượng của Huy Cận.
Cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang của Huy Cận được THPT Kiến Thụy tổng hợp đầy đủ dàn ý cảm nhận bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang cùng những bài văn mẫu hay nhất
Bản quyền bài viết thuộc THPT Kiến Thụy. Mọi hành vi sao chép đều là gian lận!
Nguồn chia sẻ: https://c3kienthuyhp.edu.vn
Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang
Bạn thấy bài viết Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang có khắc phục đươc vấn đề bạn tìm hiểu ko?, nếu ko hãy comment góp ý thêm về Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang bên dưới để Trường THPT Kiến Thụy có thể thay đổi & cải thiện nội dung tốt hơn cho các bạn nhé! Cám ơn bạn đã ghé thăm Website: c3kienthuyhp.edu.vn của Trường THPT Kiến Thụy
Nhớ để nguồn bài viết này: Bức tranh thiên nhiên trong bài thơ Tràng giang của website c3kienthuyhp.edu.vn
Chuyên mục: Văn học
